şükür, nimetin değerini bilmektir. nimeti vereni unutmak ise nankörlüktür. Allah şöyle buyurur: “eğer şükrederseniz size nimetimi artırırım, eğer nankörlük ederseniz azabım elbette çetindir.” (ibrahim 7) hayatındaki en küçük güzellik bile şükrün sebebidir.

imtihan hayatın gerçeğidir. Allah buyurur: “hanginizin daha güzel amel yapacağını denemek için ölümü ve hayatı yaratan O’dur.” (mülk 2) yaşadığımız her zorluk aslında bize sabrı, şükrü ve kulluğu öğretmek için bir fırsattır. imtihanı fark eden insan, hayatı anlar.

yalnız Allah’a kulluk, yalnız O’ndan yardım dilemek… fatiha suresinde bize öğretilen bu hakikat, hayatın özüdür. insan, kalbini Allah’tan başkasına bağladığında dağılır. ama yalnız Rabbine dayanınca korkular söner, kalp huzur bulur. tevhid insanı özgür kılar.

bir yaprak bile Allah’ın izni olmadan düşmez. tesadüf yoktur. kainatın en küçük zerresinden en büyük galaksisine kadar her şey O’nun kudretiyle ayakta durur. görüp ibret alan kalpler için bu düzen apaçık bir delildir. gözünü kapatan ise hakikati inkar eder.

kalpler ancak Allah’ı anmakla huzur bulur. dünya menfaatleri peşinde koşan kalp hep yorgun ve huzursuzdur. ama zikre yönelen kalp derin bir sükûnet bulur. “bilesiniz ki kalpler ancak Allah’ı zikretmekle huzur bulur.” (rad 28) gerçek mutluluk buradadır.

ölüm yok oluş değil, asıl hayata açılan kapı. “bu dünya hayatı sadece bir oyun ve eğlencedir. ahiret yurdu ise işte asıl hayat odur.” (ankebut 64) ölümü anlayan insan korkmaz; çünkü bilir ki ebedi hayat Rabbine kavuşmaktır.

insan unutur, Kur’an hatırlatır. onun adı boşuna zikir değildir. “şüphesiz bu Kur’an, öğüt almak isteyenler için bir hatırlatmadır.” (müddessir 54-55) gaflete dalan kalbi uyandırır, aklı berraklaştırır, ruhu yeniden diriltir.

her gün yeni bir sayfa. “her gün O bir iştedir.” (rahman 29) sabahın doğuşunda, rızkın gelişinde, kalbin atışında hep Allah’ın kudreti tecelli eder. insan fark ettiğinde hayat sıradanlıktan çıkar, her anında ilahi bir mesaj taşır.

tevekkül, sebeplere sarılıp sonucu Allah’a bırakmaktır. tembellik değil, bilinçli kulluktur. “kim Allah’a tevekkül ederse, O ona yeter.” (talak 65/3) sebeplerin arkasında kudreti gören, kaygıdan kurtulur. tevekkül eden kalp asla yalnız kalmaz.

Allah gökleri ve yeri sebepsiz yere yaratmadı. “gökleri, yeri ve ikisinin arasındakileri oyun olsun diye yaratmadık.” (duhan 38) insan hayatı da bir amaçla yaratıldı: iman edip Rabbine kulluk etmek. gayesini bilen, yolunu şaşırmaz.

dünya aldatıcı bir süstür. “dünya hayatı, aldatıcı bir metadan başka bir şey değildir.” (ali imran 185) mal, makam ve şöhret gelip geçicidir. kalıcı olan yalnızca iman ve salih ameldir. gerçek kazanç ahirette ortaya çıkar.

gözündeki küçücük hücreler, saniyede milyonlarca bilgiyi işleyip sana renkli ve net bir dünya gösteriyor. bunu kendi kendine yapamayacak kadar aciz hücrelerin ardında sonsuz ilim sahibi Allah var. her bakışında O’nun kudretini gör, imanın artsın.

bir damla sudan yaratıldığını hatırla. akılsız, şuursuz bir sıvının içinden akıl, ruh, kalp ve duyular çıktı. bu, kör tesadüfün değil; sonsuz kudret sahibi Allah’ın sanatıdır. insan kendi yaratılışına baksa bile iman için yeterli delili görür.

gece gökyüzüne bak: milyarlarca yıldız sessiz bir ordu gibi nizama boyun eğiyor. hiçbiri yolunu şaşmıyor, çarpışmıyor. bu kusursuz düzeni kuran ve sürdüren ancak Allah’tır. gökyüzü iman eden kalplere her an “yaratıcını tanı” diye haykırıyor.

kalbine bak: sevgi, merhamet, özlem, korku, umut gibi görünmeyen duyguların merkezi. et parçası olan kalp bunları nasıl taşır? çünkü kalbi yaratan Allah, ona ruh ve mana üflemiştir. insan kendi iç âlemine yönelince imanının delillerini bulur.

bir taneyi yarıp içinden ağacı çıkaran Allah, aynı kudretiyle ölü kalpten de iman filizini bitirir. baharı görüp de iman etmeyen, aslında kendi dirilişine gözünü kapatır. “ölüyü dirilten, toprağı dirilten Allah’tır.” (rum 50) kalbini aç, hakikati gör.

denizlere bak: dalgaların taşıdığı sayısız nimet, balıklar, mercanlar, inci ve tuz… hepsi Allah’ın hazinesinden sana ikramdır. “denizi de sizin hizmetinize verdi ki ondan taze et yiyesiniz ve süs takınacağınız şey çıkarasınız.” (nahl 14) nimetleri gören imanını tazeler.

bir bebeğin anne karnında karanlıklar içinde şekillenişini düşün. nutfeden alakaya, sonra et parçasına, sonra kemiklere ve en sonunda ruh verilmesine… bu mucizeyi her an yaratan Allah’tır. insan kendi yaratılışına baksa, iman için daha fazla delil aramaz.

yeryüzünde yürüyen her canlının rızkını Allah veriyor. küçücük karıncadan gökte süzülen kuşa kadar hepsi O’nun kudretiyle besleniyor. “yeryüzünde hiçbir canlı yoktur ki rızkı Allah’a ait olmasın.” (hud 6) bunu gören insanın kalbi tevekkül ve imanla dolar.

geceyle gündüzün ardı ardına gelişini düşün. dünya milim şaşmadan dönüyor, karanlıkla aydınlık birbirini kovalıyor. “geceyi ve gündüzü birbirinin ardınca getirendir O.” (furkan 62) bu kusursuz düzen, tesadüf değil, kudret sahibi Allah’ın sanatıdır.