Ekonomi, finans ve nüfus fenomenleriyle alakalı merak edilen hususlarda anlaşılması kolay görselleri ve analizleri paylaşmak için buradayız. Soru, görüş, öneri ve merak ettiğiniz analizler için ➡️ DM

Türkiye’de nisbi bilgisayar fiyatlarının 10 yılda değişimi. Dolar ve asgari ücret bazında bilgisayar fiyatları 2010-16 arası azalırken, 2016’dan beri artış gösteriyor.

Doların artması kendi başına kriz göstergesi değildir diyoruz. Zira dolar artışı iç piyasa kaynaklı da olabilir dış piyasa da. Fakat kurun artış hızı tehlike için önemli bir gösterge. Özellikle uluslarası piyasalar bağlamında dolar değer kazanmıyor ama TL aşırı değer kaybediyor.

Türkiye’nin büyüme rakamlarında tüketim elementi önemli bir kalem: Geçen yıl yerleşiklerin tüketiminin GSYH’deki payı %57 civarında: aa.com.tr/tr/ekonomi/bag…. Hanehalkının az tüketmesini istemek, ülke için bir kurtuluş vadetmiyor.

2002'den bugüne aylık enflasyon ve dolar kuru seviyelerini incelediğimizde fiyat seviyelerinin ne kadar sabit kalma eğiliminde olduğunu görüyoruz. Dikkat ederseniz kur atakları fiyatları gecikmeli etkiliyor ve sonrasında gelen kurlardaki sönme fiyatları neredeyse hiç düşürmüyor.

Grafikteki bir diğer önemli husus büyük atakların küçük atakları yutacak şekilde fiyat ayarlamasına sebep olması. Bu durumda kur ataklarına izin vermek tüketici fiyatlarının geçmişteki "en kötüye" göre ayarlanmasına sebep olan bir beklentiyi doğuruyor.

Son olarak, bu belirsizliğin beklentileri nasıl bir hale getirdiği de önemli. Grafiklere göre dolar beklentileri ortalamada ay sonu seviyelerini yakalasa da, belirsizlik dönemlerinde beklenti sapmaları artıyor. Bu beklenti aralığının çok arttığı anlamına geliyor.

Beklenti buradaki anlamıyla sadece aylık değil, aynı zamanda bütün bir yılı kapsayan da bir süreç. Merkez'in beklenti anketlerine göre yıl sonunda doların kaç olacağına dair beklentiler gerçekleşen seviyelerden 2017 yılında beri oldukça uzak. Yahut yıl içinde oldukça değişken.

Bu floodu 1 yıl önce yazmıştım. Maalesef gerçekleşmesinden korktuğum bütün senaryolar gerçekleşti. Göz göre göre geldi resmen her şey. Fakat yine de bu durum yapılan dezenformasyonları meşrulaştırmıyor. Özellikle enflasyon meselesinde "bazı uzmanlar" halkı yanlış yönlendiriyor.

Fakat asıl önem verdiğim şey, bu dönüşümün jenerasyonlar arası nasıl bir farklılık gösterdiği. Özellikle de emek piyasasına yeni giren grup açısından bu oranın nasıl değiştiği. Bu oran, 22-25 yaş grubu için 2.3'lardan 1.6 seviyelerine kadar gerilemiş. +

Bir zincir daha kaleme almak yerine daha derli toplu durması için değerlendirmelerimi bir yazı dizisinde toplamaya karar verdim. Dizinin ilk üç yazısına şu linklerden ulaşabilirsiniz. medium.com/@s_simityan/bi… medium.com/@s_simityan/i̇… medium.com/@s_simityan/17…

'Bu açıdan kriz belki de ilk kez orta sınıf beyaz yakalıyı hedef alacak şekilde yayılmış oldu'. Orta/üst sınıfı hedef alan 'hayat pahalılığı krizini' gösteren güzel bir grafik. Seçimler, emek piyasası ve korkunun ekonomi politiği üzerine: medium.com/@s_simityan/i%… Kynk: Merve Akkuş Güvendi

Emek piyasaları tartışmalarına bir katkı: Soldaki grafik yıllar içinde asgari ücretin üzerinde çalışanların oranını gösteriyor. Sağdaki grafik ise asgari ücretin altında ve üstünde çalışanların ortalamada asgari ücrete göre ne kadar fazla ve eksik kazandıklarını gösteriyor.

Diğer ilginç husus üniversite mezunu emek piyasasına yeni giren kişilerin durumu. Soldaki grafik üniversite mezunu yeni işe başlayanların maaşlarının asgari ücret çarpanını gösteriyor. Sağdaki grafik bu göstergeyi asgari ücret üstü ve altı çalışmaya başlayanlara göre ayırıyor.